Freud’tan Lacan’a Kısaca Psikanaliz

Freud

Freud, 19. yüzyılın sonunda, hastalarını dinleyerek keşfettiği ve “bilinçdışı” adını verdiği şeyle psikanalizi icat etti. Bilinçdışının, ruhsallığın (psişenin) bilinmeyen krallığında bizim yerimize hayatımızı kendine has bir şekilde ve bizim farkında olmadığımız bir şekilde yönettiğini gördü. Dahası, çektiğimiz acıların kökenini hayatımızı yönlendiren bu güçte bulabileceğimizi keşfetti. Peki, neredeydi bu bilinçdışı denen şey? Nasıl ulaşılabilirdi ona? Freud’un buna yanıtı, bilinçdışının semptomlarda, rüyalarda (“Bilinçdışına giden kral yol rüyalardır”), dil sürçmelerinde, sakarlıklarda ve şakalarda kendini gösterdiği oldu. Ona göre, bütün bunların bize yabancı, bir şekilde bizden ve söylemek ya da yapmak istediklerimizden çok uzakta aşikardı. 

Lacan

1950’lerde ise Lacan “Freud’a dönüş” fikrini ortaya attı ve onun öğretilerini öğretmeye ve tartışmaya hiç son vermedi. Bilinçdışı ve dil arasındaki bağlantıya vurgu yaptı: “Bilinçdışı dil gibi yapılanmıştır”. Bilinçdışını yöneten kurallar, dilsel zincirin, yani her birimizin kendimizi özgün biçimde ifade edişimizin kuralları olduğunu öne sürdü. Lacan’a göre psikanalist bu açıdan bakıldığında söylenen kelimelerin ne anlama geldiğini deşifre eden bir dilbilimciydi. 

Analizanın Çalışması 

Psikanaliz, bilinçdışına erişmek ve yanlış neyse onu değiştirmek adına hızlı bir çözüm ya da mucize vaat etmez. Sadece, analizana bir “çalışma” sunar: kendi hakkındaki gerçekleri konuşacağı bir çalışma. Bunu da Freud’un hastalarına söylediği tek kuralı takip ederek yapar: “Aklına ne geliyorsa söyle”. 

Sansürsüz gerçekleşen bu konuşma kişiyi bir oyunun içine sokar. Bu oyunda kişi konuşurken onu duyan ve söylediğini zannettiği şeylerin ötesini fark eden bir psikanalist vardır. Konuşmayla birlikte bilinçdışı kendini gösterir ve semptomlar deşifre edilir hale gelir. Bu öteki, bilinmeyen yanımızı sadece ve sadece konuşarak keşfedebiliriz. Bir başka deyişle, analitik çerçeve gerçeği konuşmamıza izin verir.